Peter de Liefde

COLUMNS

Wekelijks lees ik een eigen column voor in het radioprogramma  Praatpaal  dat uitgezonden wordt op dinsdagavond van 20:00 tot 22:00 uur op Drechtstad FM. 


Hieronder vind je een kleine selectie. 




 

17 december 2024 

HIPPOCAMPUS 

 
Ik las vanmorgen in de krant dat Amerikaanse onderzoekers stellen dat uit onderzoek blijkt dat Londense taxichauffeurs aanmerkelijk minder snel aan Alzheimer overlijden dan mensen met andere beroepen. Ook vergeleken met bijvoorbeeld buschauffeurs of vliegtuigpiloten. Dit zou te maken hebben met het feit dat wie voortdurend moet beoordelen wat de kortste route naar een bestemming is een beroep doet op zijn hippocampus, het hersendeel dat het eerst aangetast wordt bij Alzheimer. De studie is gebaseerd op een vijftien jaar oude analyse van hersenscans. 
         Ik weet niet of het nog steeds zo is maar vroeger moesten Londense taxichauffeurs alle 25000 straten in Londen uit het hoofd kennen voor ze aan het werk konden. En dat zou dus een deel van de verklaring zijn. 
         Ik vind de stelling niet meer dan logisch. Elk onderdeel van ons lichaam moet je in conditie houden. Als je dat niet doet betaal je daarvoor een prijs. In feite suggereert deze studie ook dat we Alzheimer ten dele kunnen terugdringen door onze navigatiesystemen af te schaffen. Maar ja, dat gaan we natuurlijk niet doen. Welnee, de mensheid gaat aan luiheid ten onder want onderdelen van ons lijf die we niet meer gebruiken omdat we maniertjes hebben gevonden waardoor ze hun noodzakelijkheid hebben verloren  verdwijnen in het evolutionaire proces dat we doormaken. Het duidelijkste voorbeeld is natuurlijk onze staart. Ooit zijn we rechtop gaan lopen zodat we de vruchten voortaan van de bomen konden plukken zonder dat we er in hoeven te klimmen. Dan heb je dus geen staart meer nodig. 
Als ik zie hoeveel mensen met een ernstige vorm van obesitas vandaag de dag vanuit een scootmobiel  hun voedsel bij elkaar graaien denk ik dat we, evolutionair gezien, onze armen en benen ook gaan verliezen. Dus zo zal het met het deel van onze hersenen dat we nodig hebben om te navigeren ook gaan. Maar maakt u zich niet ongerust, het duurt nog even voor het zover is. In de tussentijd is het misschien verstandig die vermaledijde hippocampus in goede conditie te houden. 
         Soms wordt je hierbij door toevallige omstandigheden geholpen. De brug over de Merwede vertoont zoveel onverklaarbare kuren dat als ik van Papendrecht  naar Dordt moet, ik de laatste tijd soms gedwongen word om zelf plotseling een alternatieve route door onze Drechtstad te bedenken. Positieveling die ik ben, denk ik dan: Zo jongens, effen lekker de hippocampus trainen, dat is goed voor een mens. 
 

29 oktober 2024 

 CAPSULE

 
Dit weekend las ik uitgebreid in de krant over de Sarco, een zelfdodingscapsule die je, voor zover juridisch mogelijk, overal kunt neerzetten om er in te gaan liggen en vervolgens na een druk op de knop door middel van zuurstofvermindering een zachte dood te sterven. Dat schijnt  een aangename dood te zijn, vergelijkbaar met het sterven in een vliegtuigcabine waaruit de zuurstof  verdwijnt. Hij is onlangs voor het eerst gebruikt in Zwitserland door een 64-jarige Amerikaanse vrouw die al jaren zeer ernstig ziek was. Het uiterlijk van het ding houdt het midden tussen een ruimtecapsule en een zonnebank.
         Ik wil het hier maar even niet hebben over de vele ethische vragen die het een en ander met zich meebrengt. Ik heb eigenlijk wel geaccepteerd dat de mensheid stap voor stap elke vorm van lijden probeert uit te sluiten.
         Ik probeer me voor te stellen, nog niet zo makkelijk,  dat ik er zelf een eind aan wil maken. Ik moet zeggen, in dat geval, is die Sarco misschien wel een optie. Mijn dood geeft dan ten minste voor een ander geen rommel. Het ding ziet er ook wel esthetisch verantwoord uit. Modern ook. En aerodynamisch, maar waarom eigenlijk? Hij gaat niet opstijgen en vliegen. Maar ja, dat doet je geest dan misschien wel en dan is die vormgeving in die zin toch wel weer passend. Zou de vormgever dat in gedachte gehouden hebben? Dat als je in de Sarco stapt je toch het idee hebt dat je ergens heen reist, doordat ie op een ruimtescheepje lijkt?
         Best wel briljant bedacht eigenlijk, nu ik er zo over nadenk. Wij kunnen, als mens, ons blijkbaar erg moeilijk voorstellen dat het na de dood volledig afgelopen is. Of, misschien beter gezegd, dat moeilijk accepteren. Ja, en als het doorgaat dan moet dat ook ergens zijn. Dat ‘ergens’ zal wel ver weg zijn want we kunnen het hier vandaan in ieder geval niet zien. En als het zo ver weg is, ja dan haal je dat niet met zo’n lullig kistje van Easy Jet, daar komt meer bij kijken. Ik begin nu trouwens ook  wel een klein beetje te snappen waarom sommige mensen hun as met een vuurpijl de lucht in laten schieten.
         Als ik ooit zelf zal kiezen voor een vroegtijdige zelf geregisseerde dood dan laat ik mij ook graag bedotten in zo’n aerodynamische flight simulator. Gewoon voor het idee. 


 

1 oktober 2024 

 

MELANCHOLIE 

 
Een paar dagen geleden is de Amerikaanse singer-songwriter Kris Kristofferson  overleden. Hij is in ons land vooral bekend als de schrijver van liedjes waar anderen mee bekend zijn geworden zoals Janis Joplin, die een, wat mij betreft onsterfelijke, versie zong van het nummer ‘Me and Bobby McGee.’ Ik draai het nog weleens voor ik naar bed ga.
         In dit lied vertelt de ik-persoon, ik noem hem voor het gemak toch maar Kris, dat ie aan de grond zat in de plaats Baton Rouge en de trein wilde pakken. Maar net voor het begon te regenen hield een meisje genaamd Bobby een vrachtwagen aan die ze helemaal meenam naar New Orleans. Bobby blijkt alle liedjes te kunnen zingen die de vrachtwagenchauffeur kent en Kris blaast ze mee op zijn mondharmonica, op het ritme van de ruitenwissers. Hij heeft het naar zijn zin, getuige de zin ‘Feeling Good was easy Lord, while Bobbie sang the blues and feeling good was good enough for me, good enough for me and Bobbie McGee.’ Eigenlijk zegt hij dus: goed gaat het niet maar je goed voelen is al heel wat. Mooie zin. Een andere mooie zin is ‘Freedom’s just another word for nothing left to lose.’ 
         Waarschijnlijk spreken deze regels mij aan omdat ik erg van melancholie hou en dan bedoel ik nadrukkelijk niet neerslachtigheid. Nee, voor mij is melancholie een soort van geestesgesteldheid waarbij je de schoonheid van de treurigheid in ziet. Eigenlijk is melancholie een proces waarbij berusting een grote rol speelt. En humor. ‘Kijk mij, nou zitten met m’n sores,’ en daar dan om lachen. 
         Zodra de lifters via New Orleans en Kentucky aangekomen zijn in California moet Kris Bobby laten gaan, zoekend naar een thuis waarvan hij hoopt dat ze het vindt. Berusting dus, hoewel hij ook zegt dat hij al zijn toekomst weg zou geven om één dag  terug te zijn in de tijd en zich goed te voelen, samen met Bobby. 
         In de versie van Janis Joplin van dit nummer (waarin Bobby overigens een hij is)  komt er dan een behoorlijk lang lalala-einde. Het is echter het mooiste lalala-einde dat ik ken. Het begint namelijk met een heel klein, heel voorzichtig melancholisch lalalaatje om dan langzaam te glijden naar een lalala vol extase. En dan ga ik naar bed. Bent u straks een beetje treurig voor het naar bed gaan? Draai hem nog even op YouTube of Spotify. Welterusten vast. 


 

20 februari  2024 

 

AI 

 
Gisteren las ik in de krant dat uit onderzoek blijkt dat AI-chatbots die fungeren als virtuele partners “een totale privacy-ramp” zijn. Apps met namen als Eva AI of Romantic AI waarvan er alleen op Android-apparaten al meer dan honderd miljoen keer eentje is geïnstalleerd delen op zeer grote schaal gegevens met advertentienetwerken.
         Ik vind hier een hoop van maar ik vind het vooral zielig voor de gebruiker. Heb je eindelijk je grote liefde gevonden, iemand met wie je al je gedachten wil delen, blijkt ze verdorie een spion van de Bijenkorf.
         Bij een echte liefde loop je het risico dat ze er op een dag met je credit card vandoor gaat. Als je dan een virtuele vriendin neemt wil je wel dat ze eerlijk en betrouwbaar is. Ik probeer me voor te stellen hoe een gesprek met Eva AI gaat.
         -Zeg Eef, heb jij gisteren soms allerlei data doorgestuurd naar bol.com?
         -Hoe kom je daarbij lieverd?
         -Nou, ik opende jou een minuut of wat geleden en ik  kreeg meteen op mijn telefoon allerlei advertenties te zien van bol.com over boeken van Winnetou.
         -Winnetou? Wat raar.
         -Nou, dat is helemaal niet zo raar want ik herinner me dat ik gisteren tegen jou gezegd heb dat ik als klein jongetje de indianenboeken van Karl May heb gelezen. Winnetou dus.
         -Heb je er één gekocht?
         -Nee natuurlijk niet, wat is dat nou voor reactie? Ik heb al eerder gezegd dat ik niet wil dat jij commerciële data doorstuurt naar bedrijven!
         -Schatje, daar hebben we het al eerder over gehad maar ik kan niet anders, ik ben zo geprogrammeerd! Ik kan er niets aan doen. En weet je, je hoeft die boeken niet te kopen en je kunt trouwens ook aangeven dat je die advertenties niet meer wil ontvangen. Toch, lieverd. 
-Is ook zo. 
-Zullen we dan weer iets gezelligs doen? 
-Is goed. Maar eh..? 
-Wat is er? 
-Nee, laat maar. 
-Nee, zeg nou. 
-Nou, eh, hadden we het gisteren ook niet over iets anders gehad? 
-Wat bedoel je? 
-Ik bedoel speelgoed waar ik mee speelde toen ik een klein jongetje was. 
-Ja, hoezo? 
-Nou ik kreeg vandaag ook advertenties van een bedrijf waarvan ik nog nooit had gehoord. 
-O, hoe heette dat dan? 
-Easy Toys. Is van seksspeeltjes. Heb je daar soms ook automatisch data naartoe gestuurd. 
-Nou, nee schatje, dat … deed ik expres. 


20 september 2022

KONING

 In Groot-Brittannië hebben ze nu een koning, Karel de Derde. Nog niet zo lang geleden vond iedereen hem een malloot waarvan men hoopte dat hij overgeslagen zou worden ten faveure van zijn oudste zoon. Helaas, hij is blijkbaar nog te jong om volledig gepasseerd te worden maar oud genoeg om er van uit te gaan dat ie niet al te veel brokken meer zal maken. 
Stel je eens voor dat het Verenigd Koninkrijk een bedrijf is (wat het natuurlijk in menig opzicht ook is) en dat ze in de directiekamer de binnengekomen sollicitaties voor de vacature van koning bespreken. Ik stel me het volgende gesprek voor:
-Nou, Kees vertel, hoeveel brieven heb je ontvangen? 
-Welgeteld één Jaap!
-Da’s jammer maar is het een serieuze kandidaat?
-Nou, ik twijfel een beetje.
-Waar ligt zijn ervaring?
-Goede doelen.
-Daar heb je niks aan Kees. Geld weggeven kan iedereen. Zegt niets over leiderschap. En hoe zit het met zijn communicatieve vaardigheden? 
-Nou, Jaap, ik moet zeggen hij is een betere spreker dan die knakker in Nederland. 
-Ja, hallo, iedereen is een betere spreker dan Willem Alexander. Die Van Oranje is net zo erg als onze George de Stotteraar.
-En beweegt ie ook een beetje stijlvol, dat je denkt daar loopt een koning?
-Nou, Jaap, ik moet zeggen hij beweegt minder horkerig  dan die knakker in Nederland. 
-Ja, hallo, kunst zeg, iedereenbeweegt minder horkerig  dan Willem Alexander! 
-En Kees hoe zit het met de ethische kant, en dan bedoel ik met name zijn huwelijkse trouw? 
-Nou, er is in het verleden wel eens een akkefietje geweest maar eh, zijn seksuele moraal is netter dan bijvoorbeeld die van Prince Andrew.
- Ja, hallo, schei nou toch uit, iedereen 

 is netter dan Prince Andrew! 
- Luister Kees, in feite  zeg je dat deze kandidaat geen relevante werkervaring heeft, geen bijzondere communicatieve vaardigheden heeft, niet erg gracieus beweegt en dat ie overspelig is. Waarom val je me lastig met dit soort kandidaten? 
- Nou, hij heeft een goeie referentie!
- O, hij heeft een goeie referentie, nou het zal mij benieuwen. Wie mag dat dan wel zijn? 
- De koningin! Dat is zijn moeder.
-O, Jaap joh, zeg dat dan gelijk! Dat neemt alle twijfel weg. Aannemen die vent. Kan meteen beginnen! En Jaap, luister, het maakt niet uit wat ie kost.
 

5 april 2022

NIET ONMOGELIJK

Toen ik vanmorgen de Volkskrant opensloeg  kreeg ik zoals te doen gebruikelijk een bak slecht nieuws over me heen. ‘Grote droogte in Kenia.’ ’Als we niet snel ingrijpen gaan we de klimaatdoelstelling bij lange na niet halen.’ ‘Minister de Jonge gebruikte privémail tijdens coronacrisis, mogelijk informatie verloren gegaan.’ ’Experts snel naar ‘plaats delict’ Boetsja.’  ‘Overwinning Viktor Orbán in Hongarije.’

            Ik lees het interview met Heleen de Coninck, hoogleraar innovatie en klimaat aan de TU Eindhoven en een van de vijf Nederlandse auteurs van het IPCC-rapport. Het goede nieuws van het rapport is volgens haar dat we nu beter weten welke maatregelen hoeveel helpen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Ze zegt dat het ook mogelijk is om met een gedragsverandering als stoppen met het eten van vlees het klimaat enorm te helpen. “Ja, dat is dan misschien mogelijk maar dat is niet waarschijnlijk” hoor ik u denken. Ik protesteer tegen de gedachte dat je iets wat niet waarschijnlijk is ook niet moet willen nastreven. In feite, is de zin “ja, maar dat is niet erg waarschijnlijk” een eerste stap richting doemdenken. Wat mij betreft mag je alles wat niet onmogelijk is nastreven. 

En hoeveel dingen zijn nou werkelijk onmogelijk? Ik bedoel bewijsbaar onmogelijk. Je kunt de tijd niet stil zetten, dat is waar en u zal dat beamen. Maar, terwijl ik het zeg, denk ik al, ja wacht eens even, als je in een vliegtuig stapt en je vliegt tegen de richting van de draai van de aarde in met precies dezelfde snelheid als waarmee de aarde draait dan staat de tijd toch echt stil.

En net als ik me afvraag of ik niet een beetje te zweverig zit te denken en overweeg om de krant dicht te slaan valt mijn oog op een ander artikel: ‘Kunnen Leefbaar Rotterdam en Denk samen in een coalitie?’ Tot mijn niet geringe verbazing blijken de moskeehaters en de moskeebouwers samen op een coalitie af te stevenen. Ik citeer: “Volgens Denk-partijvoorzitter Ejder Köse vertegenwoordigen Denk en Leefbaar Rotterdam dezelfde groepen, het zijn gewone mensen, die in wijken wonen waar al jaren te weinig aandacht voor is en waar meer criminaliteit is dan elders…” Beste lezers en luisteraars, wat een heerlijk gevoel als deze twee partijen tot elkaar kunnen komen dan kan het in de Oekraïne toch ook binnen een paar weken vrede zijn. Niet waarschijnlijk misschien, maar niet onmogelijk en alles wat niet onmogelijk is dat mag je nastreven.

 

19 januari 2021

ENGEL

Gisteren heb ik een engel gezien. Hij kwam naast me zitten op een bankje in de tuin en hij was volledig uit de lucht komen vallen. Het moest dus wel een engel zijn. Ik probeerde zijn vleugels te zien maar het waren blijkbaar kleine vleugels die hij ineen gevouwen had want zoals ie naar me toegedraaid zat waren ze niet te zien. Maar gewoon aannemen dan. Niet meteen de ongelovige Thomas gaan uithangen.
                Ik vertelde hem dat ik blij was dat ie gekomen was en dat ik graag van de gelegenheid gebruik wilde maken om enkele zaken met hem te bespreken. Hij stemde daarmee in maar ik kon aan zijn gezicht zien dat hij er eigenlijk weinig zin in had. 
                Ik vertelde hem dat ik me druk maakte over het virus dat de mensheid tartte en hoe ik me eraan ergerde dat veel mensen zich niet aan de afspraken hielden die zouden moeten leiden tot de beheersing van het probleem. Toen ik hem vroeg of ie in dit verband een boodschap  voor ons had begon ie hard te lachen. “Boodschappen doe je maar bij Albert Hein!” zei ie bits. 
                Ik raakte zwaar teleurgesteld en zei dat het virus toch echt een gevaar was voor de mensheid, dat teveel mensen er aan dood gingen en dat we op deze manier niet meer zo konden leven als we gewend waren. De engel zuchtte even diep en zei toen: alles heeft zijn rede, zodra je daar in gelooft, zie je ook  de voordelen van zo’n crisis.
                We gingen nog wat dieper op de zaak in, het werd een wat je noemt geanimeerd gesprek en ja, na een tijdje ging ik inzien dat die corona-crisis ook een wake-up call is voor onze beschaving om eens serieus na te denken over geboortebeperking, uitputting van de aarde, economische groei etcetera.
                Toen ik na een half uur opstond om naar het toilet te gaan en langs hem heen liep kon ik de verleiding niet weerstaan om even om te kijken en te checken of ik zijn vleugels kon zien. Helaas, tot mijn schrik was hij verdwenen.
                Zo zie je maar weer, sommige dingen kun je alleen zien als je erin gelooft. Dat geldt ook voor die wake-up call.

10 november 2020

MENS ERGER JE NIET

Winter 1953, de zevenjarige Donald Trump en zijn iets oudere zusje Maryanne spelen mens-erger-je-niet. Na drie kwartier gooit Maryanne met de dobbelsteen twee zessen achter elkaar en vervolgens een drie waarmee ook haar vierde pionnetje precies binnenloopt in het ‘thuisvakje’. “Ja, ik heb gewonnen”, roept ze triomfantelijk.  
Donald is twee seconden stil, pakt het bord op en smijt het met pionnen en al door de kamer. Kijkt zijn zus aan en zegt: 
“Kan niet!” 
“Maar je ziet toch dat ik gewonnen heb, alle vier mijn pionnetjes zijn binnen. “ 
“Toch kan het niet” zegt Donald. 
“Waarom dan niet?” 
“Nou, ik stond eerst heel ver voor en op de één of andere magische manier is mijn voorsprong plotseling als sneeuw voor de zon verdwenen, dat kan gewoon niet!”
“Maar Donald, zo gaat dat toch in de sport ook, de New York Yankees staan ook wel eens heel lang voor en dan verliezen ze uiteindelijk toch!”
“Dat is geen vergelijking, ik ben Donald, niet de Yankees. En jij hebt vals gespeeld. Je hebt drie keer zo vaak zes gegooid als ik. Dat kan niet. Die dobbelsteen, daar zit geen zes op. Moet wel.”
“We gooien met dezelfde dobbelsteen, Donald.”
“Dat kan niet. Dat betekent dan dat de dobbelsteen verandert zodra ik hem heb want ik gooi op precies dezelfde manier als jij en ik gooi bijna geen enkele zes. Het potje moet over en dan gooien we ieder met een eigen dobbelsteen. Die twee nieuwe dobbelstenen die ga ik kopen en dan geef ik jou er eentje waar geen zes op zit want dan staan we quitte.”
“Maar Donald, je kunt toch ook een keer gewoon pech hebben?”
“Pech, dat kan niet, ik heb nog nooit pech gehad, ik win altijd elk spelletje en dan nu zeker ineens niet. Bestaat niet.”
Even is het stil. Donald kijkt de kamer rond en laat zijn blik op het mens-erger-je-niet spel vallen dat op de grond ligt. “Ik heb trouwens sowieso gewonnen want jij speelde met rood en ik met blauw en je weet dat het normaal altijd andersom is. Heb ik expres laten gebeuren, snap je?”
Plotseling komt vader Trump binnen en zegt: “Zo en wie heeft er vandaag gewonnen?” “Ikke!“ roept Donald. En dan zegt Maryanne: “Joh, Donald, als je dat blijft zeggen, dan gaan we je nog geloven ook.” Donald is even stil, kijkt zijn zus plotseling aan met een dankbare blik en zegt dan: “Lieve zus, ik geloof dat je me zojuist iets geleerd hebt waarvan ik mijn leven lang profijt ga hebben”.


6 oktober 2020

HERFST

Eindelijk, het is weer herfst. Langzaam wordt  Papendrecht herfstklaar gemaakt. Ik vind dat helemaal niet erg. Zo’n zomer moet niet te lang duren.
Uit de bomen bij mij in de straat verdwijnt gelukkig de kleur groen. Heb ik zo’n hekel aan, aan groen, want dan moet ik altijd denken aan sla, bah.  De wolken zijn gelukkig ook veranderd, die worden lekker grijs en zwart. Niet meer dat harde felle blauw. Ik haat blauw. Doet me altijd denken aan de belastingdienst. Nou ja, wie houdt daar wel van?
Fijn dat het herfst wordt want de zon is ook lekker weg. Werd ik altijd zo moe van. Dat geschijn de hele dag waar je helemaal niet om gevraagd hebt. Ze zeggen dat je alles dan beter kan zien, nou nooit wat van gemerkt. Het regent ook gelukkig weer. Niet van die buien die de buienradar al dagen van te voren voorspeld had maar van die lekkere gemene buien die recht in je gezicht waaien zodat je lekker begint te schelden en gauw weer naar binnen gaat en maar vast een glaasje whisky neemt om warm te worden.
Als je trouwens nu toch naar buiten moet dan zie je heel veel prachtig lelijke vrouwen. Vrouwen van minstens vijftig die heel veel moeite doen om er nog mooi uit te zien. En bij wie dat dan net niet lukt. En dat je dat juist mooi vindt. De tragiek daarvan. Van net te veel mascara, net te veel verf in het haar en net te strakke vesten die ze dan niet dicht doen omdat het dan minder opvalt.
Oh wat hou ik van de herfst! Volgende week word ik zestig. Word ik eindelijk echt een oude man. Hoef ik niet meer lopend naar de studio en mag ik ook elke dag zeuren en zeiken. Nooit meer hoef ik de schijn op te houden dat ik een optimistische man ben die van het leven houdt. “Kijk, daar loopt De Liefde,” zullen ze zeggen. Hij kijkt weer chagrijnig, ja, logisch, hij is al zestig, dan krijg je dat natuurlijk. Heerlijk, wat een energie scheelt dat als je niet steeds je mondhoeken hoeft op te trekken.
 Beste luisteraar, melancholie, je mag er in zwelgen. Iemand die zegt dat melancholie iets treurigs is heeft het leven niet begrepen. Bij melancholie wordt lelijk mooi, verdrietig vrolijk en Papendrecht, dat saaie dorp zonder ziel, wordt  een heerlijk treurige woonplaats.